Volksmuziek

'Je moet in het leven alles proberen behalve incest en volksdansen.' heeft een verstandig man ooit eens geschreven, maar deze wijze raad heb ik alleen ter harte genomen waar het de incest betreft. In mijn onbezonnen jaren heb ik mij namelijk eens laten verleiden om mij een weekend lang te storten in een cursus volksmuziek. Ik had in die tijd liefde opgevat voor de Griekse rebetikamuziek (een soort Griekse stadsblues) en mij als gitarist voor dit onderdeel ingeschreven.

Het folkloristisch festijn speelde zich af in een of ander gat in Drenthe, in een jeugdherbergachtig, anoniem bouwsel dat 'de Glund' of iets dergelijks heette en was opgetrokken uit gestaag afbrokkelende baksteen. Toen ik daar met mijn gitaar op de rug argeloos binnenstapte trof ik een groep mensen aan die al mijn vooroordelen betreffende de beoefenaars van volksmuziek volledig bevestigde: houthakkershemden, soepjurken, baarden, sandalen en geitenwollen sokken zo ver het oog reikte. Slordige grijze manen die zelden of nooit aan de kappersschaar werden blootgesteld voerden de boventoon. Sommige van deze seksloze folkvogels, die elkaar duidelijk niet voor het eerst zagen, stonden in kleine groepjes al driftig te zingen en op hun violen te strijken, aan hun trekzakken te trekken en op hun middeleeuwse luiten te tokkelen. Het was overduidelijk dat ze het heerlijk vonden om hier, onder gelijkgezinden, zich geheel ongegeneerd te kunnen overgeven aan hun liefhebberij. Even overwoog ik om er maar weer tussenuit te knijpen, maar manmoedig verwierp ik deze laffe ingeving en toen ik eenmaal aan de bar een paar biertjes had genuttigd besloot ik, als de rasoptimist die ik in wezen ben, dat het 'nog best een leuk weekend kon worden'.

De volgende ochtend op acht uur was het al aantreden geblazen voor de eerste les. De leraar Griekse muziek Michael bleek een toffe Groningse peer, die met wanhopig enthousiasme iets probeerde te maken van het muzikale zootje ongeregeld dat hij in zijn maag gesplitst had gekregen. Het enthousiasme van de deelnemers was helaas meestal omgekeerd evenredig aan hun muzikale bekwaamheid en sommigen wisten niet meer dan af en toe een piepje of een lichte kreun aan hun fluit of accordeon te ontlokken. Uiteraard ontbrak ook niet de eeuwige Eigenwijze Cursist, Hans geheten in dit geval, de man die eigenlijk alles al kan en alles al weet, ja beter zelfs dan de cursusleider, en daar te pas en te onpas blijk van moet geven. Toen er op zeker moment onenigheid ontstond tussen Hans en Michael over de vraag welk ritme we nu eigenlijk aan het spelen waren ontstak Hans plotseling in grote drift, schopte stoelen opzij en begon met zijn dikke, in strak zwart Kretenzisch overhemd geperste lijf een soort sabeldans ten beste te geven die volgens hem de eigenlijke basis vormde van ons muziekstuk.

Na twee dagen ploeteren werd de cursus uitgeluid met een bonte avond waar elk groepje zijn kunsten mocht vertonen. Terwijl alle potsierlijke pogingen tot authentiek Zweedse, Turkse en Servische volksmuziek de revue passeerden kwam Michael naast mij staan. 'Jij hoort hier ook niet echt thuis geloof ik', zei hij met een olijke blik. 'Nee', beaamde ik 'dit is niet echt iets voor mij'. 'Ik doe dit alleen omdat ik het geld kan gebruik'n', bekende Michael. 'Die maffe lui kunnen me gestolen worden.' Eigenlijk wilde hij alleen de kost verdienen met muziekmaken, maar helaas ontkwam hij niet aan dit soort schnabbels, legde hij mij uit. Daarop namen wij beiden nog eens een flinke slok van ons biertje en stonden daar enige tijd zwijgend te kijken naar de pijnlijke vertoning op het podium, als twee atheïsten die in een dienst van de Pinkstergemeente zijn beland. Na mijn partijtje te hebben meegespeeld in de hulpeloze performance van onze Griekse 'kompania' hield ik het voor gezien, pakte mijn gitaar en spullen en keerde huiswaarts, vastbesloten om dit oord en alle oorden waar volksmuziekcursussen worden gegeven voorgoed te mijden.

Firma Al-Qaida

'Ayman al-Zawahri is Osama bin Laden opgevolgd als leider van terreurorganisatie Al-Qaida', meldde de krant vorige week. 'Binnen Al-Qaida wordt hij geprezen om zijn tactische en organisatorische kwaliteiten'(...)'Al-Qaida heeft geen informatie gegeven over de selectieprocedure voor de nieuwe leider.'

Vreemde toonzetting voor zo'n nieuwsbericht. Alsof de redacteur van het economiekatern de berichtgeving buitenland er even bij heeft gedaan. 'De raad van bestuur meent in Ayman-al-Zahwahri de juiste man te hebben gevonden om het merk Al-Qaida beter in de markt te zetten.' Nee, dat staat er niet maar die kant gaat het wel een beetje op. Persbericht van de De firma Al-Qaida, al jaren de grootste speler op de markt. Core business: het vermoorden van ongelovigen.

Als de positie van leider weer eens vacant is kan de opvolger wellicht middels een pakkende personeelsadvertentie worden geworven:
Gezocht: Leider Terrorismenetwerk (m). Wegens vervroegde uittreding zijn wij op zoek naar een nieuwe inspirerende leider voor een internationaal opererende terreurorganisatie die volop in beweging is. Geschikte kandidaten beschikken over een relevant netwerk binnen de wereld van het terrorisme. Bij voorkeur woonachtig in de grensregio Afghanistan-Pakistan. Geboden wordt een prettige werksfeer in een gemotiveerd, enthousiast team, enzovoorts.
Enfin, zoals zo vaak zal de vacature wel weer intern worden vervuld. Je komt er gewoon niet tussen bij dit soort organisaties...

What's in a name?

Plotsklaps verschijnen in alle dagbladen en tijdschriften interviews met bekende thrillerauteurs. Wat is er aan de hand? Welnu: de Maand van het Spannende Boek is weer aangebroken. Of: De Maand van het Spannendste Boek, zoals mijn eerste boekhandelbaas altijd zei, maar die las dan ook uitsluitend Donald Duck

Thrillers, detectives en misdaadverhalen, het is een genre dat je vroeger, zeker als degelijk boekverkoper, met een lichte neerbuigendheid diende te bejegenen. Pure amusementslectuur, net goed genoeg om de tijd mee te doden in het vliegtuig of in de luie strandstoel. Toegeven dat je graag spannende boeken las, was zoiets als bekennen dat je van de André Hazes hield: een teken van slechte smaak.

Maar de tijden zijn veranderd. Net zoals de muziek van André cum suis inmiddels is omarmd door de spraakmakende gemeente, heeft de thriller een grote emancipatieslag gemaakt. De Nederlandse uitgevers hebben ergens halverwege de jaren 90 een nieuw bastaardgenre in het leven geroepen: de literaire thriller. De bekendste representante ervan is Nicci French, een pseudoniem waarachter een gortdroog Brits echtpaar schuilgaat. Hun schrijffabriekje produceert de ene na de andere vrijwel identiek opgebouwde thriller, met altijd hetzelfde omslag van treurende-engel-op-grafmunument. Gelikt vormgegeven en vlot geschreven, daar niet van. Maar toch: maakwerk. Heb je er een gelezen, dan heb je ze daadwerkelijk allemaal gelezen. Om dit soort boeken nu ineens tot literatuur te bestempelen riekt toch wel een beetje naar boerenbedrog. Zoiets als een halfje Tarvo knipwit verkopen als ambachtelijk volkorenbrood.

Inmiddels is het verschijnsel literaire thriller uitgegroeid tot een ware plaag. Uiteraard is er ook een contingent vaderlandse auteurs opgestaan dat zich erop gestort heeft, met als meest succesvolle en meest ergerlijke specimen Saskia Noort, de koningin van de vinex-thriller, een subgenre dat thrillerelementen combineert met typisch Hollandse lulligheid ('Pa, wat zit je je weer mega aan te stellen.') Alles geschreven in de stijl van het betere soort keukenmeidenroman. Een gouden formule blijkbaar, want Saskia is niet meer weg te slaan uit de bestsellerlijsten.

Dat een boek spannend kan zijn en toch grote literaire kwaliteiten kan bezitten, daar zijn talloze voorbeelden van. Denk alleen maar aan W.F. Hermans' 'De Donkere Kamer van Damocles' of Umberto Eco's 'De Naam van de Roos'. Zo'n boek mag voor mijn part best 'literaire thriller' genoemd worden. Maar waar ik bezwaar tegen maak is dat uitgevers dit predikaat gebruiken om iedere doorsnee potboiler een air van respectabiliteit te verlenen. Goede wijn behoeft geen krans, middelmatige ook niet.